Ένα Ταξίδι στην Ετεροτοπία σχεδιάζεται ώστε να προτρέπει τους συμμετέχοντες να βιώσουν έναν οικο-λογικό τρόπο ζωής, με πολύ λιγότερες συνέπειες στο περιβάλλον’ έναν τρόπο διαβίωσης που μας κάνει να αντιληφθούμε καλύτερα πόσους πόρους χρησιμοποιούμε για τις καθημερινές μας ανάγκες, αλλά και ποιά εργαλεία και ποιές μέθοδοι μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας, νερού και απορριμμάτων.

Στη διάρκεια του Ταξιδιού, οι συμμετέχοντες θα αισθανθούν πώς με έναν τέτοιο τρόπο ζωής ερχόμαστε πιο κοντά ο ένας στην άλλη, δημιουργούμε κοινότητα και προσεγγίζουμε τη φύση.

Στις παρακάτω παραγράφους βρείτε βασικές αρχές που ακολουθεί το Ταξίδι στην Ετεροτοπία σχετικά με την οικολογική διαβίωση και μερικές ιδέες και παραδείγματα για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος με πρακτικούς όρους.

Πριν το Ταξίδι, εξοικειώστε τους συμμετέχοντες με την «έννοια του οικολογικού αποτυπώματος» και ενθαρρύνετέ τους να μάθουν σχετικά με τη δική τους επιρροή στον πλανήτη.

Για παράδειγμα, σε προγενέστερα Ταξίδια, προσκαλέσαμε τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν μία φόρμα google έπειτα από ένα σύντομο βίντεο της δικτύωσης για το αποτύπωμα που κάνει μία εισαγωγή στην έννοια του οικολογικού αποτυπώματος (https://www.youtube.com/watch?v=fACkb2u1ULY) και να υπολογίσουν το προσωπικό τους οικολογικό αποτύπωμα ακολουθώντας τον σύνδεσμο http://www.footprintcalculator.org/ Ακόμη, τους ζητήθηκε να βρουν την οικιακή τους κατανάλωση σε νερό και ρεύμα ανά μήνα ενώ διαμένουν στο σπίτι.

Αυτή η προετοιμασία ( που μπορεί να σχεδιαστεί και διαφορετικά) σκοπό έχει να δώσει την ευκαιρία να σκεφτούν οι συμμετέχοντες « την προσωπική τους κατανάλωση πόρων» στο μέρος που διαμένουν και τον τρόπο ζωής που έχουν στο τώρα.

Το Ταξίδι θα γίνει η ευκαιρία να αντιληφθούν καλύτερα την έννοια, «δείχνοντας» τί σημαίνει η μείωση του οικολογικού αποτυπώματος στην πράξη.

Τόσο οι συμμετέχοντες όσο και οι συντονιστές θα βιώσετε έναν «τρόπο φυσικής διαβίωσης» χάρη στην κατασκήνωση που θα στήσετε στον τόπο της οργάνωσης που φιλοξενεί.

Η «απλότητα» των συνθηκών διαβίωσης (βλ. Κεφάλαιο 5.>Υποκεφάλαιο “Υλικοτεχνικά και πρακτικές ετοιμασίες") θα έρθουν πιθανότατα σε «αντίθεση» με τη συνήθη άνεση των συμμετεχόντων και θα τους δώσουν τροφή για σκέψη. Μπορεί να έχετε ήδη περιγράψει τις συνθήκες ζωής που θα προσφέρετε και να έχετε εξηγήσει τις επιλογές σας στους συμμετέχοντες στη διάρκεια της φάσης προετοιμασίας (βλ. Κεφάλαιο 4. πώς να επιλέξετε και προετοιμάσετε τους συμμετέχοντες;) αλλά προτείνουμε να μιλήσετε ξανά γι αυτό στην πολύ αρχή του ταξιδιού, όταν προσεγγίζετε την τοποθεσία.

Πέρα από το να εξηγήσετε το σχεδιασμό του κατασκηνωτικού χώρου και πώς ο εξοπλισμός της κατασκήνωσης λειτουργεί, σας προτείνουμε να πάρετε χρόνο να θέσετε συλλογικά έναν πίνακα αξιών τις πρώτες μέρες του Ταξιδιού. Θα βοηθήσει πολύ τους συμμετέχοντες να δώσουν προσοχή στους κανόνες και να υιοθετήσουν τις πρακτικές -σχετικά με τη διαμονή, το φαγητό, τη μετακίνηση, την κατανάλωση ενέργειας, κλπ- που θα αντανακλούν τόσο τις ανάγκες τους αλλά ταυτόχρονα και το τοπικό πλαίσιο και τους περιορισμούς.

Από την εμπειρία μας, προτείνουμε τα ακόλουθα:

• Λίγες πληροφορίες για καλύτερη κατανόηση

Κατά πρώτον, αξίζει να θυμόμαστε ότι το μεγαλύτερο μέρος του νερού που καταναλώνουμε δεν μας είναι ορατό. Μόνο το 3% του αποτυπώματος νερού είναι άμεση οικιακή κατανάλωση νερού, δηλαδή εκείνο που πίνουμε, μαγειρεύουμε και πλένουμε. Ανταυτού το 97% είναι κρυμμένο (εικονικό νερό) σε ό,τι τρώμε, στο ρουχισμό, σε ό,τι αγοράζουμε, ό,τι υπηρεσίες χρησιμοποιούμε και στην ποσότητα νερού που χρειάζεται για διαχείριση των απορριμμάτων μας.

Στη διάρκεια του Ταξιδιού στην Ετεροτοπία, δεν θα μπορέσετε να επηρεάσετε όλους αυτούς τους παράγοντες αλλά μπορείτε να μειώσετε άμεσα την προσωπική κατανάλωση νερού με τη χρήση ξηρών τουαλετών, ακολουθώντας αποτελεσματικά μέθοδο εξοικονόμησης νερού κατά το πλύσιμο των πιάτων και αγοράζοντας τοπικά παραγόμενο και εποχιακό φαγητό.

• Υπέροχες ξηρές τουαλέτες!

Υπερασπιζόμαστε τη χρήση ξηρών τουαλετών στη διάρκεια των Ταξιδιών στην Ετεροτοπία, ακόμη κι αν δεν είναι το πιο λαμπρό θέμα.

Δεδομένου ότι τα κόπρανα μπορεί να είναι ταμπού ή να ακούγεται σιχαμερό για κάποιους, νομίζουμε αξίζει να εξηγήσετε με λεπτομέρεια στους συμμετέχοντες γιατί επιλέξατε τις ξηρές τουαλέτες αντί για τουαλέτες με καζανάκι που πιθανότατα έχουν συνηθίσει. Το Ταξίδι θα αποτελέσει ευκαιρία να διαλευκάνετε το θέμα και να το διαχειριστείτε με οικολογική σκοπιά, καθώς λαμβάνετε υπόψιν τις εντυπώσεις των συμμετεχόντων.

Θυμηθείτε ότι ανά την Ευρώπη 25 τοις εκατό του οικιακού νερού ξοδεύεται από το καζανάκι. Χρησιμοποιώντας τις «ξηρές τουαλέτες» στην κατασκήνωσή σας, θα μειώσετε άμεσα την προσωπική κατανάλωση νερού και θα ελαττώσετε την εικονική κατανάλωση νερού (γιατί στις ξηρές τουαλέτες δεν παράγονται απορρίμματα που χρειάζονται νερό για να τα επεξεργαστούμε).

Και το κυριότερο, τονίστε το γεγονός ότι τα περιττώματά σας θα περάσουν μια ανθρώπινη κομποστική διαδικασία ( που θα διαφέρει αναλόγως τον τύπο της ξηρής τουαλέτας που θα χρησιμοποιήσετε), που σημαίνει ότι αυτό που θα ήταν απόβλητο προϊόν στις κανονικές τουαλέτες εδώ μετατρέπεται σε θρεπτικό πόρο.

Είτε τους αρέσει είτε όχι, πιστεύουμε ότι η χρήση ξηρών τουαλετών θα είναι εμπειρία με νόημα για τους συμμετέχοντες. Εντούτοις, ετοιμαστείτε να εξηγείτε και να ξανα εξηγείτε το σκοπό τους, ιδίως όταν θα είναι η ώρα να αδειάσουν και να καθαριστούν…

• Με πίστη στο σταθμό πλυσίματος και στο πριονίδι

Μία ακόμη περιοχή που μπορείτε να εξοικονομήσετε νερό στη διάρκεια του Ταξιδιού είναι ο σταθμός καθαριότητας για τα πιάτα.

Προτείνουμε να χρησιμοποιήσετε έναν σταθμό πλυσίματος πιάτων εξοικονόμησης νερού με τρεις έως τέσσερις μεγάλες λεκάνες. Η πρώτη θα γεμίσει με ανεπεξέργαστο πριονίδι από ένα κοντινό ξυλουργείο ή πριονιστήριο, το οποίο έχει αποδειχτεί ότι αφαιρεί εξαιρετικά υπολείμματα τροφών, λάδια και λιπαρά από πιάτα και ποτήρια. Η δεύτερη θα περιέχει σαπουνόνερο και η τελευταία( ες) καθαρό νερό.

Βέβαια, το φυσικό σαπούνι για πλύσιμο πιάτων συστήνεται ώστε να μη χρειάζεται να πεταχτεί νερό. Ανταυτού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πότισμα δέντρων και κήπου.

• Μερικές ακόμη συμβουλές για εξοικονόμηση νερού

Υιοθετώντας χορτοφαγική διατροφή και αγοράζοντας τοπικά παραγόμενη και εποχιακή τροφή θα μειώσετε το εικονικό νερό που ξοδεύετε. Δείτε αναφορικά για συμβουλές στο κεφάλαιο 5.1: ”Υλικοτεχνικά και πρακτικές ετοιμασίες “. Άλλος τρόπος να μειώσετε άμεσα την προσωπική κατανάλωση νερού θα ήταν να κάνετε μόνο κρύα ντους! Αλλά ίσως να ήταν καλό να το συζητήσετε με την ομάδα: μπορεί να βρουν τη λιγότερο ακραία λύση να κάνουν γρήγορα ντους…

Το Ταξίδι στην Ετεροτοπία είναι ευκαιρία για τους συμμετέχοντες να βιώσουν έναν απλό τρόπο ζωής, λιγότερο ψηφιακό και με πολύ χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Αυτή η εγκράτεια επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους:

• Για το φωτισμό: Οργανώστε τις περισσότερες δράσεις μες τη μέρα, όταν μπορείτε να εκμεταλλευτείτε την άμεση ηλιοφάνεια. Σχεδιάστε δραστηριότητες για το απόγευμα και το βράδυ που δεν απαιτούν παρά το φως της κατασκηνωτικής φωτιάς ή το φως των φακών κεφαλής που φέρουν οι συμμετέχοντες.
• Στη διάρκεια των δράσεων: Ζητήστε από τους εκπαιδευτές να μη χρησιμοποιήσουν υπολογιστή και προβολέα για τα εργαστήριά τους, αλλά αντ’ αυτού μαύρους ή λευκούς πίνακες.
• Για την υγιεινή: Στήστε ντουζιέρες που λειτουργούν με ηλιακό θερμοσίφωνο ή κρύο νερό.
• Για τη μαγειρική: επιλέξτε αποτελεσματικούς τρόπους μαγειρέματος φαγητού με χρήση ανανεώσιμων πόρων το δυνατόν περισσότερο.

Σε γενικό επίπεδο, το να ζεις σε ομάδα με κόσμο και σε κοινότητα αυτόματα βοηθά στη μείωση κατανάλωσης ενέργειας καθώς πολύ παραπάνω άνθρωποι επωφελούνται από κάθε ενεργειακή μονάδα. Για παράδειγμα, πολύ λιγότερη ενέργεια χρησιμοποιείται κατ’ άτομο όταν μαγειρεύουμε για ένα μεγάλο σύνολο απ’ ό,τι για λίγα άτομα. Ομοίως, θα χρειαστεί πολύ λιγότερος ηλεκτρισμός εάν όλοι μαζεύονται σε ένα κοινό σημείο το βράδυ απ’ ό,τι εάν κάθε άτομο απολαμβάνει το βράδυ του σε χωριστό δωμάτιο.